Wczoraj gościom konferencji podsumowującej rezultaty projektu MOD4GRIN - Łagodzenie skutków zmian klimatu w mieści, pokazaliśmy samowystarczalny, inteligentny moduł zielonej infrastruktury miejskiej. Został przygotowany przez naukowców z IETU oraz Norwegian Institute of Bioeconomy Research. Moduł posiada system zaopatrujący w energię składający się z paneli fotowoltaicznych i magazynu energii oraz infrastrukturę komunikacyjną umożliwiającą transfer danych pomiarowych. Ponadto system monitorowania jakości powietrza i system automatycznego nawadniania. Obsadzony jest rodzimymi gatunkami roślin, które wyselekcjonowano z obszarów muraw kserotermicznych i rozmnożono w mateczniku znajdującym się na terenie IETU.
Jak wprowadzić zieleń na tereny silnie zabudowane? Jak jednocześnie poprawiać lokalny klimat i zwiększać bioróżnorodność? Zakładając zielone dachy i zielone ściany. Budynki mieszkalne i publiczne powinny być ekologiczne. Zielony dach i ściana w budynku to właśnie przykład eko-rozwiązań, które pomogą zmniejszyć efekt „wyspy ciepła” i zbierać deszczówkę, wykorzystywaną później do podlewania roślin. Ponadto odpowiednio dobrane gatunki rodzimych roślin, odpornych na susze, wysoką lub niską temperaturę czy zanieczyszczenia powietrza, wzbogacą miejską bioróżnorodność.
Otwierając konferencję projektu Samowystarczalny, inteligentny moduł zielonej infrastruktury miejskiej w adaptacji do zmian klimatu MOD4GRIN Cezary Błaszczyk, Zastępca Dyrektora Działu Współpracy Międzynarodowej Narodowego Centrum Badań i Rozwoju powiedział, że NCBR wspiera projekty o wysokiej wartości naukowej, charakteryzujące się innowacyjnymi rozwiązaniami, które po ich zakończeniu zostaną wdrożone. Projekt MOD4GRIN uzyskał finansowanie z Programu „Badania stosowane” realizowanego w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2014-2021. Jednostką, z którą współpracują naukowcy z IETU jest Norwegian Institute of Bioeconomy Research (NIBIO).
Również Mariusz Skiba, wiceprezydent Katowic podkreślił, że IETU zawsze szukał innowacyjnych rozwiązań, które będą służyły rozwojowi miasta. Jednocześnie podziękował przedstawicielom NIBIO, że Norwedzy nie tylko finansują badania, ale chcą dzielić się wiedzą i swoimi doświadczeniami.
W trakcie konferencji naukowcy przedstawili wyniki realizacji eksperymentów, które przeprowadzono w Polsce i Norwegii.
Zainspirowaliśmy się norweskimi zielonymi dachami, na których rosną rodzime gatunki roślin. Ponieważ utrzymanie zielonych dachów i ścian jest drogie postanowiliśmy szukać rozwiązania w symbiozie natury z innowacyjnymi technologiami, aby obniżyć koszty – informuje dr hab. Marta Pogrzeba, dyrektor IETU i koordynator projektu MOD4GRIN.
Dr Hans Martin Hanslin z NIBIO, zaprezentował wyniki badań związanych z projektowaniem podłoży na potrzeby zielonych dachów i ścian. Natomiast dr Jacek Krzyżak, IETU omówił jak stres abiotyczny, zawartość składników odżywczych i współsadzenie wpływają na wzrost i przydatność wybranych gatunków roślin selekcjonowanych dla zielonej infrastruktury miejskiej.
Na ścianę i dach wybraliśmy gatunki roślin wyselekcjonowanych z obszarów muraw kserotermicznych m.in. Festuca ovina, Potentilla reptans, Trifolium repens, Sedum acre, Dianthus carthusianorum, Salvinia verticillata, Fragaria viridis, Achillea millefolium czy Carex flacca – mówi dr Jacek Krzyżak, IETU. – Charakteryzują się one odpornością na czynniki stresowe występujące w środowisku miejskim, takie jak: zróżnicowany dostęp do zasobów wodnych, wysoka/niska temperatura, czy zanieczyszczenia. W projekcie badano odporność na stres gatunków pochodzących z rodzimej flory Polski i Norwegii, które selekcjonowano dla demonstratorów w obu krajach.
Rozwiązania IT, które zastosowano w samowystarczalnym, inteligentnym module zielonej infrastruktury miejskiej omówił dr Szymon Rusinowski, CommLED Solutions.
Następnie odbyła się demonstracja samowystarczalnego, inteligentnego modułu zielonej infrastruktury, którą poprowadził dr Jacek Burgulat. Uczestnicy konferencji zadawali wiele pytań dotyczących zarówno gatunków roślin, które wybrano na ścianę i dach, jak i zastosowanych rozwiązań IT.
W 2022 r. wraz z posadzeniem roślin uruchomiony został system zaopatrujący moduł w energię składający się z paneli fotowoltaicznych i małego magazynu energii oraz wszystkie planowane systemy monitorujące stan ściany i dachu – informuje dr Szymon Rusinowski, CommLED Solutions. – W 2023 r. rozpoczęto monitoring parametrów powietrza (temperatura, wilgotność, ciśnienie atmosferyczne, pył zawieszony). Uruchomiono także system nawadniania składający się z czujników wilgotności oraz temperatury gleby jak i sterownika pompy zarządzane z poziomu serwera.
Po demonstracji modułu MOD4GRIN prof. Trygve S. Aamlid, NIBIO przedstawił jak w Norwegii przygotowano system do produkcji rodzimego materiału siewnego na potrzeby zieleni miejskiej. Prace nad systemem trwały pięć lat ؘ– rozpoczęto je w 2017 r. W produkcję materiału roślinnego zaangażowane są instytuty badawcze.
Konferencję zakończył panel „Miasto w symbiozie z naturą – zielone dachy i ściany”, w którym wzięli udział dr Hans M. Hanslin i prof. Trygve S. Aamlid z NIBIO, dr hab. Edyta Sierka, UŚ i Magdalena Biela z Zakładu Zieleni Miejskiej w Katowicach. Moderatorem była dr hab. Marta Pogrzeba. Tłem do dyskusji było utrzymanie zieleni w mieście i jej rola jako głównego elementu w adaptacji miasta do zmian klimatu, ale szczególną uwagę zwrócono na trzy kwestie: powrót do natury – rośliny dzikie wracają do miasta, natura w symbiozie z innowacyjnymi technologiami oraz korzyści dla klimatu miejskiego i mieszkańców, czy koszty i nowe trudności dla samorządów.
W wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele gmin zainteresowanych tematyką zielonych dachów i elewacji, przedsiębiorstw zarządzających zielenią miejską, ogrodników miejskich, architektów krajobrazu, uczelni wyższych, naukowców, organizacji pozarządowych, a także osoby zainteresowane wprowadzeniem zieleni w mieście.
Opracowała W. Jarosz
